سرجیکال گاید چیست؟ نحوه ساخت سرجیکال گاید

سرجیکال گاید چیست؟

امروزه کاشت ایمپلنت که یکی از بهترین روش های جایگزینی دندان از دست رفته میباشد ، همانند سایر جراحی ها دارای مشکلاتی از قبیل عدم قرار گیری پایه ایمپلنت در جایگاه مناسب ، احتمال آسیب دیدن رگ های عصبی فک وغیره میباشد .از این رو  با استفاده  از انواع راهنمای جراحی ایمپلنت ، دقت  کاشت دندان افزایش یافته و در نتیجه  درمان با کیفیت بالاتری ارائه می گردد.

تاثیر گاید جراحی بر موفقیت کاشت ایمپلنت

یکی از مسائل اساسی که متقاضیان کاشت دندان با آن دست و پنجه نرم می کنند،این است که کاشت ایمپلنت با استفاده از راهنمای جراحی  چه مزیتی نسبت به  کاشت ایمپلنت با روش عادی دارد؟با بکارگیری تکنیک مناسب ، استفاده از راهنمای جراحی می تواند یک روش قابل اعتماد و قابل پیش بینی برای قرارگیری ایمپلنت دندانی باشد. از آنجایی که الگو درمانی افراد متفاوت است ، هنگامی که تصمیم به استفاده از راهنمای جراحی در کاشت ایمپلنت گرفته می شود، برای هر شخص طرح درمان متناسب باشرایط دهانی وی ارائه می شود.

انواع سرجیکال گاید

گاید tooth borne

استفاده از این نوع  راهنمای جراحی متداول تر از سایر روش ها میباشد و به راحتی قابل انطباق با موقعیت های مختلف بالینی است. راهنماهای جراحی معمولا برای کاشت ایمپلنت دندان از یک تا چند واحد به کار برده می شوند، همچنین نتایج قابل پیش بینی را برای جراح ایمپلنت به همراه می آورند.

گاید mucosal- borne

همان طور که از نام آن پیداست، از راهنمای جراحی mucosal borne برای پشتیبانی و حمایت از بافت نرم اینترااورال استفاده می شود .این نوع راهنما عموما براساس یک پروتز متحرک موجود ساخته می شود، ایمپلنت های mucosal-borne می توانند در جهات مختلف حرکت کنند که این مورد می تواند باعث افزایش اشتباه در قرارگیری ایمپلنت شود.

گاید bone-borne

راهنمای جراحی bone-borne برای بیماران ایمپلنت full arch استفاده می شود، این نوع راهنمای جراحی از بخش های تحمل بار در انشعابات استخوان آلوئولار در قوس ماگزیلاری و مندیبل در جهت کرونا آپیکال پشتیبانی می کند.

مزایای سرجیکال گاید

سبب می شود  از آسیب رسیدن به ساختارهای آناتومیک و همچنین انقباض و انهدام رگ های آلوئولار جلوگیری شود.راهنمای جراحی به پزشکان اجازه می دهد تا یک برنامه جراحی را با هدف نتایج مثبت توسعه دهند. یکی از مزایای استفاده از راهنمای جراحی در کاشت ایمپلنت استفاده از ساختارهای پشتیبانی در طول برنامه ریزی طرح درمان می باشد که شامل دندان، مخاط، استخوان و گاهی اجزای ایمپلنت نیز می شود.به طور کلی گاید جراحی به این دلیل ابداع شده است که ایمپلنت های دندان را در دقیق ترین مکان و در کمترین زمان قرار دهند، به نظر می رسد با استفاده از این روش تمام موارد از جمله اعصاب فک، سینوس و ریشه دندان بررسی می شوند، و می توان گفت میزان خطای جراحی کاهش می یابد.

امروزه پیشرفت های زیادی در زمینه کاشت ایمپلنت انجام شده است که باعث میشود درمان کاشت دندان با موفقیت بیشتری انجام شود. راهنمای جراحی ایمپلنت دندان امروزه تغییراتی داشته است و به عنوان مدل جدید وارد عرصه دندانپزشکی شده است.استفاده از راهنمای جراحی ایمپلنت دندان جدید در حال افزایش است و به متخصصان کمک می کند دقت بالاتری در جراحی پیچیده داشته باشند، همچنین در جراحی های کاشت ایمپلنت فوری نیز بسیار کاربردی هستند.

از جمله ویژگی های راهنمای ایده آل دقت آن است، علاوه بر آن قابلیت جابجایی، نگهداری و تمیز کردن را نیز دارا می باشند، راهنما نباید اختلالی در دید پزشک هنگام معاینه ایجاد کند، در نهایت هزینه جراحی با آن نباید خیلی بالا باشد. این راهنماها از جنس رزین هستند و حفره هایی در بدنه خود دارند . در این حفره ها sleeve ها با قطرهای مختلف قرار می گیرند تا دریل کردن مطلوب باشد.

نحوه ساخت سرجیکال گاید

این قطعه پلاستیکی در قسمت جلویی tray قالب گیری قرار می گیرد، اگر بی دندانی در ناحیه عقبی باشد یک قطعه دیگر پلاستیکی به tray قالب گیری اضافه می شود، قالب ها از موادی بر پایه پلی اتر تهیه می شوند که با گذر زمان دقیق و پایدار هستند، چنانچه بیمار کاملا بی دندان باشد بلوک رزینی به tray قالب گیری وصل می شود تا در نواحی عقبی از حرکت در هنگام تشعشع اشعه ایکس جلوگیری کنند. علاوه بر این حداکثر مقدار باز شدن دهان با روی هم چیدن این قطعات پلاستیکی و شمردن آن ها اندازه گیری می شود.

سپس از فک بیمار هنگام گاز گرفتن قالب، تصویر CBCT تهیه می شود. فایل DICOM به شرکت سازنده راهنماهای جراحی ارسال می شود، اگر میزان استخوان کافی برای کاشت ایمپلنت وجود داشته باشد، متخصصان نیاز به اطلاعات دیگری برای ساختار راهنما دارند، این اطلاعات شامل برند ایمپلنت، ویژگی های پروتز نهایی ( پروتزی که با پیچ یا چسب نگه داشته می شود)، (نوع جراحی که به صورت کاشت فوری است یا با تاخیر) .

سپس قطر، محورها و ابعاد ایمپلنت، شرکت سازنده اقدام به ساخت راهنما می کند که این کار تقریبا 3 هفته طول می کشد. این راهنما دارای انشعاباتی است که طول های مختلف دارند همچنین در اطراف دریل، 2 چنگال وجود دارد که داخل لوله های راهنما قرار می گیرند تا دقت دریل کردن بالا برود . مته ای که استخوان را سوراخ می کند با بیش ترین دقت کار می کند . نفوذ دریل ها نیز با ارتفاع چنگال ها کنترل می شود.

در این پژوهش 67 ایمپلنت برای 35 بیمار با این روش کاشته شد. کاشت ایمپلنت ها بسته به محدودیت های بیمار شامل 1 مرحله ای و دو مرحله ای، با برش لثه و بدون برش لثه ، فوری و با تاخیر بود.

اما مزیت سرجیکال گاید نسبت به نمونه های قبلی چیست؟

در فاز اول فقط از tray قالب گیری استفاده می شود و نیاز به تهیه راهنمای رادیولوژیکی نیست. این سیستم مقدار باز شدن دهان بیمار را در نظر می گیرد چرا که ارتفاع زیاد راهنماهای جراحی قبلی باعث اختلال در دریل کردن و خطا در سیستم می شد. طراحی منحصر بفرد این راهنما باعث می شود اصطکاک دریل وجود نداشته باشد و دید بهتری هنگام جراحی داشته باشیم.

در سیستم پوآر آب هنگام کاشت ایمپلنت اختلالی ایجاد نمی کند. این سیستم از نظر تعامل و مکان یابی بسیار ایده آل است. همچنین جنس تیتانیومی آن از لحاظ استحکام نسبت به نمونه رزینی بسیار محکم تر است. در مواردی که دوبار جراحی انجام می شود، دسترسی به نواحی بی دندانی با این راهنما بسیار راحت تر است. زمانی که برش لثه انجام می شود بین فرآیندهای مختلف دریل نیاز به تعویض راهنما نیست. با توجه به طراحی خاص آن احتمالا خطا در موقعیت و محور ایمپلنت بسیار کم است.

مزیت دیگر این راهنما این است که از این راهنما برای همه برند های ایمپلنت می توان استفاده کرد . همچنین با این راهنما از دریل های مختلف مثلا دریل مخروطی شکل می توان استفاده کرد بدون آنکه دقت کار کم شود. هزینه کلی ساخت این راهنما نیز به تعداد ایمپلنت ها بستگی دارد. در نهایت باید گفت این سیستم نسبت به دیگر مدل ها برتری بسیاری دارد و پیشرفت چشم گیری را در راهنماهای جراحی ایمپلنت به همراه داشته است.

سرجیکال گاید با کامپیوتر

طراحی و ساخت راهنمای جراحی ایمپلنت به کمک کامپیوتر CAD/CAM یکی از روش‌های معتبر درمان درزمینهٔ جراحی مجازی می‌باشد، راهنمای کاشت ایمپلنت با کمک کامپیوتر  و 3 بعدی جز ساده‌ای از فرآیند معمول در انجام کاشت ایمپلنت می‌باشد. حتی زمانی که این راهنما مورداستفاده جراح‌های بی‌تجربه نیز قرارگرفته نتایج نسبتاً دقیقی را به دست آورده است.

خطاهای رخ‌داده در جراحی ایمپلنت کامپیوتری، ناشی از نقص‌های موجود در مراحل مختلف می‌باشد، عدم دقت در رادیوگرافی سی بی سی تی یا سی تی، تبدیل DICOM ( فرمت تصاویر سی بی سی تی) به STL، فرآیندهای جای گذاری ایمپلنت در شرایط مختلف و هم‌چنین روش‌های طراحی و ساخت راهنما دلایل خطا می‌باشند. دیگر عوامل مانند روش ثابت نگه‌داشتن راهنمای جراحی دردهان و کیفیت و کمیت ساختار استخوان موضعی نیز بر روی میزان خطاها اثرگذارند.

تمامی پژوهش‌های فعلی در رابطه با قسمت‌های مکانیکی راهنمای جراحی کامپیوتری تاکنون دقت طراحی و ساخت آن‌ها را در حوزه‌ی دارویی و دندانپزشکی بررسی کرده‌اند. شرکت‌ها معمولاً علاوه بر نرم‌افزار و راهنما، کیت جراحی مخصوص و مناسب را به همراه راهنما تأمین می‌کنند.

چاپگر سه‌بعدی کلینیک این امکان را برای متخصصین ایمپلنت فراهم می‌کند تا خیلی سریع راهنمای جراحی را طراحی و تولید کنند و توسط کیت جراحی ایمپلنت را در مکان مناسب قرار دهند، ساخت چنین راهنمای سه‌بعدی بستگی به خطاهای مشابه نمونه تجاری دارد، با این تفاوت که امروزه متخصصین ایمپلنت به بزرگی این خطاها و اهمیت آن‌ها بی‌توجه هستند.
هدف از این پژوهش، محاسبه کردن بیشینه خطاهایی است که در قرارگیری ایمپلنت‌ها بسته به ابعاد تیغ برش دهنده و موقعیت برش رخ می‌دهد.

عملکرد سرجیکال گاید با کمک کامپیوتر  چگونه است؟

هدف از راهنمای جراحی کامپیوتری فراهم کردن ابزاری برای تبدیل دقیق و مطمئن درمان مجازی به جراحی واقعی است. کیفیت تصویربرداری سی بی سی تی منجر به بیش‌تر شدن استفاده از این راهنما شده است چراکه دقیق‌تر از کاشت دندان به روش سنتی است، علاوه بر این امکان جراحی بدون ایجاد برش عرضی را فراهم می‌کند و شانس کاشت صحیح ایمپلنت را بیشتر می‌کند، اما قیمت بالای آن نیاز به علم نرم‌افزاری در ساخت راهنما، تجهیزات مخصوص و افزایش زمان بین طرح درمان مجازی و تحویل نمونه واقعی منجر به بی‌میل شدن متخصصین به این روش شده است.

در پژوهش فعلی تمرکز ما بر روی خطاهای به وجود آمده در حین ساخت یک راهنما است، به‌خصوص در مورد آن‌هایی که اجزای راهنما با تیغ برش و مکان ایمپلنت به هم‌وابستگی دارند. جراحی ایمپلنت به کمک کامپیوتر نیز بدون عیب و نقص نیست، حتی زمانی که این راهنماها توسط متخصصین چاپ سه‌بعدی ساخته می‌شوند، گزارش‌های زیادی از خطاهای دخیل در هر مرحله از فرآیندهای تهیه راهنما از قبیل فرآیند اسکن کردن، ساخت و جراحی وجود دارد، تقریباً تعداد کمی از پژوهش‌ها به خطاهای به وجود آمده وابسته به قطعات مکانیکی راهنما اشاره‌کرده‌اند. همه‌ی آن‌ها به سیستم های تجاری موجود متکی هستند و تلاش در بهبود این سیستم‌ها دارند.

پژوهش ما فارق از محدودیت‌های سیستم تجاری موجود می‌باشد، اما معادلات و جداول ما می‌توانند خطاهای تولیدشده را با دانستن پارامترهای مشخص تخمین بزنند. پژوهش ما بیشینه خطاهای مورد انتظار توسط اجزا مکانیکی را در فرآیند جراحی کامپیوتری محاسبه می‌کند، این محاسبات در صورتی انجام می‌گیرد که متخصص ایمپلنت در هنگام چاپ سه‌بعدی در کلینیک از ابعاد طراحی و تحمل بار اجزا آگاهی داشته باشد.

توجه داشته باشید که:

سپس قطعات فلزی به همراه ابعادشان و تحمل بارشان تعیین‌کننده حداکثر میزان خطاهای مجاز هستند. مشخصاً فقط زمانی که دریل به‌طور دقیق در مرکز sleeve خود می‌چرخد خطایی وجود ندارد. ما معادلات جبری ارائه دادیم که به متخصصان ایمپلنت اجازه‌ی محاسبه‌ی خطا در شرایط دلخواهشان را می‌دهد. با استفاده از مدل‌های ساده، جراح می‌تواند با در نظر گرفتن خطاهای احتمالی در جراحی آن‌ها را در مدل قرار داده و ارزیابی از نتیجه نهایی داشته باشد.

ما به این نتیجه رسیدیم که طبق محاسبات ریاضی، یک ایمپلنت بلند با یک sleeve فلزی کوتاه که از لبه‌ی ایمپلنت فاصله دارد و همچنین وقتی فاصله‌ی بین دریل و sleeve زیاد است منجر به خطاهای زیادی در نوک ایمپلنت می‌شود. همچنین خطاهای بزرگ‌تری در رأس زاویه و انحراف بیش‌تری در محور ایمپلنت به وجود می‌آید.

این نکته قابل‌ذکر است که در بیشتر سیستم‌ها طول برش باید بیش‌تر از طول ایمپلنت باشد، در مواردی که چاپ سه‌بعدی در کلینیک انجام می‌پذیرد این مورد حتماً باید رعایت شود چراکه برش مجازی با طول کم منجر به فیکسچر نهایی کم‌عمقی می‌شود.
درنهایت سایش sleeve در اطراف دریل که معمولاً هنگام چرخش دریل صورت می‌پذیرد به‌خصوص در ایمپلنت‌های بلندتر باید در نظر گرفته شود. Howritz و همکارانش ثابت کردند که استفاده چندین‌باره از sleeve در جراحی دقت سیستم را کاهش می‌دهد.

نتیجه‌گیری

نتایج این پژوهش این بود که قسمتی از خطاهای قابل پیش‌بینی در سرجیکال گاید با کمک کامپیوتر را می‌توان محاسبه کرد. با استفاده از این داده‌ها و معادلات و جداول، جراح ایمپلنت بزرگی خطاهای احتمالی را می‌تواند محاسبه کند. همچنین جراح می‌تواند با بهره بردن از ترکیب مناسب دریل / sleeve این خطاها را به حداقل برساند. متخصص ایمپلنت می‌تواند با تنظیم ابعاد sleeve فاصله بین تیغ برش و sleeve و طراحی مناسب آن‌ها به بهترین ترکیب برای هر شرایط و هر بیمار برسد و خطاها را به حداقل برساند.