دندان عقل و همه چیز درباره آن

دندان عقل چیست؟

دندان عقل در واقع شامل ۴ دندان در ۴ گوشه دهان هستند. یعنی درست عقب ترین دندان های ما .  زمان در آمدن دندان عقل اواخر نوجوانی تا اوایل جوانی است . حدودا بین سنین ۱۶ تا ۲۵ سالگی. البته بعد از آن هم گاهی در می آید. این دندان بعد از سن بلوغ یعنی 16 الی 17 سالگی در واقع آخرین دندانی است که در انسان رویش پیدا میکند . کشیدن دندان عقل ممکن است مسائل زیادی را ایجاد کند که در ادامه به آن می پردازیم.

انواع دندان عقل

1_ نهفته

2_نیمه نهفته

3_زاویه دار

این دندان ها به صورت کامل درنمیایند و گاها تنها نیمی از انها مشخص است و این مشکل در دندان های عقل موجب به هم ریختگی دندان های فکین ، پوسیدگی دندان های مجاور ، ایجاد مشکلات جدی لثه و… خواهد شد. همچنین گاهی این دندان ها درد هم دارند. خب در اکثر این موارد باید این دندانها چه بدون جراحی و چه با جراحی کشیده شود.

چگونه می توان پی برد دندان عقل نهفته اسنت یا نیمه نهفته؟

با روش رادیوگرافی و یا همان عکس از دندان ها منسوب به عکس OPG می توان به نهفته یا نیمه نهفته بودن و در کل وضعیت قرارگیری آن ها در فک پی برد.

مشکلات دندان عقل چیست ؟

1_ بهم ریختگی دندان ها

2_ایجاد درد و فشار در انتهای فکین

3_پوسیدگی دندان های مجاور و ایجاد مشکات لثه ای

4_ در مواردی که دندان عقل فک پایین نیمه نهفته ( نیمه روییده) است، قسمتی از لثه که روی آن را پوشانده، به دلیل جمع شدن مواد غذایی ، جرم و باکتری زیر آن ملتهب می شود . از عوارض این التهاب میتوان به درد شدید ، گاهی تب و محدودیت باز کردن دهان اشاره کرد

علائم درد دندان عقل

1_گوش درد

2_بلع دردناک

3_بوی بد دهان

4_ایجاد درد در غدد لنفاوی گردنی

دلایل کشیدن دندان عقل

1_ پوسیدگی گسترده در کل دندان ها

2_شکستگی دندان

3_درمان ارتودنسی

4_کاشتن پروتز های دندانی

5_دنداهای نهفته در فک

ترمیم دندان عقل یا کشیدن آن؟

ترمیم و پرکردن این دندان ها کار دشواری است و کشیدن آن ها نیز از دیگر دندان ها دشوارتر می باشد. عفونت این دندان ها به راحتی در فضاهای صوتی و فکی پخش شده و می تواند برای بیمار خطرآفرین و مشکل ساز باشد.

دندانی که پوسیده شده در صورت داشتن موقعیت مناسب در دهان قابلیت ترمیم یا پر کردن دارد. اما اگر موقعیت این دندان مناسب نباشد، بهتر است قبل از به عصب رسیدن اقدام به کشیدن آن کنید، زیرا در نهایت نمی توانید آن دندان را نگه دارید.

به صورت کلی نگهداری و ترمیم و یا کشیدن این دندان بستگی به شرایط و موقعیت این دندان دارد و در اکثر موارد هم دندان عقل قابل نگهداری نیست و سبب عوارضی میشود که در نهایت باید ان را کشید.

  مراقبت های لازم در 24 ساعت اول پس از جراحی

1_ گاز استریل روی محل جراحی را تا یک ساعت بعد از جراحی نگه دارید.

2_از تعویض گاز استریل جلوگیری نمایید

3_خونریزی و درد تا چند ساعت بعد از جراحی طبیعی است

4_جهت جلوگیری از ورم و کبودی بیشتر محل جراحی از کمپرس یخ استفاده کنید.

5_ در صورتی که درد داشتید از قرص مسکن جهت کاهش درد خود استفاده کنید.

6_در دوازده ساعت اول بعد از جراحی غذاهای سرد و مایع میل کنید و تا یک هفته از جویدن غذا در ناحیه جراحی شده خودداری نمایید.

7_آب دهان خود را سعی کنید به صورت نرمال قورت دهید و حدالمکان بیرون نریزید.

آیا دندان عقل را باید کشید؟

در قرن های گذشته انسانهای اولیه هیکل و جثه بزرگی داشتند حتی در آثار باستانی دیده شده است که حتی قد این افراد به 2 متر و یا بیشتر هم میرسیده به همین دلیل فک و جمجمه بسیار بزرگی داشتند و حتی تعداد دندان هایشان بسیار بیشتر از ما بوده ؛ به مرور زمان جثه انسان دستخوش تغییرات ژنتیکی شده و کوچکتر شده و به مرور از تعداد دندانها نیز کاسته شده ؛ در واقع انسان امروزی تعداد دندان خیلی کمتری نسبت به انسانهای اولیه دارد .
دندان عقل یکی از دندانهایی است که باز هم در حال حاضر در حال حذف شدن است .

در بسیاری از افراد به صورت ژنتیکی دندان عقل وجود ندارد . در واقع در سالهای آینده ما شاهد حذف دندان عقل هستیم و شاید عده کمی به صورت استثنا دندان عقل داشته باشند . به همین خاطر در حال حاضر به علت کوچک شدن فک انسانها ، دندان عقل جای کافی برای رویش ندارد ، بنابراین وقتی رویش پیدا میکند نمیتواند به صورت کامل در قسمت قوس و ردیف دندانی قرار بگیرد و خارج از قوس قرار میگیرد .

این رویش و قرار گیری نابجا باعث میشود که دسترسی برای تمیز کردن دندان مصنوعی کمی سخت باشد و حتی لثه اطراف به علت رعایت نکردن بهداشت دچار التهاب میشود و به همین علت خیلی زود دچار پوسیدگی میشود .

چرا کشیدن دندان عقل بهتر از ترمیم آن است؟

اگر دچار پوسیدگی شود دندانپزشک دسترسی خوبی برای ترمیم ، درمان و یا عصب کشی آن ندارد ، بنابراین نمیتوان ترمیم خوبی هم بر روی آن انجام داد . گاهی اوقات انقدر فضا برای دندان عقل کم است که این دندان بصورت نیمه نهفته و یا نهفته زیر لثه گیر میکند و نمیتواند کامل رویش پیدا کند و داخل حفره دهان قرار بگیرد .

اما گاهی نیز دیده شده است که نسبت سایز فک فردی به سایز دندانها جوری است که دندان عقل به راحتی رویش پیدا کرده و در ردیف دندانها قرار گرفته و میتواند مانند یک دندان طبیعی و عادی برای شخص کارآیی داشته باشد ؛ ضمن اینکه دسترسی فرد برای تمیز کردن دندان مصنوعی خوب است و اگر دچار پوسیدگی شده باشد دندانپزشک به راحتی میتواند یک درمان با کیفیت برای آن انجام دهد .

پس بطور کل دندان عقل وقتی جایی برای رویش ندارد و یا یک رویش نابجا پیدا میکند که دسترسی برای تمیز کردن و ترمیم کردن ندارد باید حتما از قوس فک خارج شود . این خارج کردن در صورتیکه دندان در دسترس باشد و دچار پوسیدگی زیادی نشده باشد میتواند به روش کشیدن ساده انجام شود .

اما اگر نهفته ، نیمه نهفته و یا دچار پوسیدگی وسیع شده باشد که براحتی قابل خارج کردن نباشد باید حتما از طریق جراحی خارج شود . اما اگر دندان عقل در ردیف دندانی قرار داشته باشد و دسترسی برای تمیز کردن و ترمیم کردن آن خوب و راحت باشد و بدون مشکل باشد میتواند حفظ شود و برای شما نقش یک دندان کرسی خیلی خوب را بازی کند .

دوران کرونا

در این روزهایی که باید بیشتر در خانه بمانیم ، اگر دندان عقل شما دچار مشکلی شد ؛ یک عکس OPG کامل از فک تهیه کنید ، با ما تماس بگیرید و آن عکس را از طریق واتساپ برای دندانپزشکان مجموعه ارسال کنید تا دندانپزشکان ما مشاوره ها و مراقبتهای لازم را به شما گوشزد کنند ؛ اگر لازم باشد تا کاری برای دندان عقل انجام شود حتما از شما خواسته میشود که به کلینیک مدرن مراجعه کنید تا با رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی اقدامات لازم بر روی دندان شما انجام شود .

رویش دندان عقل

رویش دندان‌های عقل از 17 یا 18 سالگی افراد شروع شده و تا 25 سالگی ادامه پیدا می‌کند. با توجه به شرایط استخوانی، جسمانی و فکی هر فرد ممکن است این رویش کمی زودتر یا کمی دیرتر انجام شود. رویش دندان عقل به 3 شکل انجام می‌شود:

• حالت اول : دندون عقل کامل رشد می‌کند، از لثه خارج می‌شود و ما می‌توانیم آن را شرایط و موقعیت صحیح مشاهده کنیم.
• حالت دوم : تاج دندون عقل ما از لثه خارج شده و کاملا بیرون می‌زند و بخش دیگر آن در زیر لثه قرار می‌گیرد. به این حالت نیمه روییده می‌گوییم.
• حالت سوم : حالتی است که دندون عقل ما به طور کامل در استخوان فکی ما و در زیر لثه قرار می‌گیرد که به آن دندون عقل نهفته گفته می‌شود.

چرا دندان عقل به شکل نهفته رویش پیدا می‌کند؟

هماطنور که اشاره کردیم، دلیل این اتفاق به شرایط جسمانی، فکی و استخوانی هر فرد برمی‌گردد. همینطور مسائل ژنتیکی و ارثی یا بیماری‌هایی که در کودکی می‌گیریم در رویش نهفته دندون عقل تاثیرگذار هستند. بیماری‌هایی مثل کم خونی، راشیتیسم و غیره هم می‌توانند باعث رشد نهفته دندون عقل شوند. یکی دیگر از دلایل بروز این اتفاق، نبود فضای کافی در قوس فکی ما است که باعث می‌شود دندون عقل در زیر لثه به شکل بسیار نامناسبی قرار بگیرد.

چه زمانی باید دندان عقل خود را بکشیم؟

احتمالا برایتان سوال شده که چه زمانی باید سراغ کشیدن دندون عقل برویم؟ زمانی که دندون عقل در موقعیت و حالت صحیح کاملا در قوس فکی ما روییده و مشکل خاصی برای دندان‌های کناری و فک ما ایجاد نکرده است، لازم نیست این دندان کشیده شود. اما اگر علائم و مشکلاتی که در ادامه مطرح می‌کنیم را در خودتان می‌بینید، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید و برای کشیدن دندون عقل اقدام کنید.

1. اگر در آن قسمتی که دندون عقل روییده، عفونت لثه مشاهده می‌کنید
2. اگر دندون عقل به دندان‌های کناری شما فشار آورده و باعث پوسیدگی دندان‌های کناری شما می‌شود
3. اگر دندون عقل باعث شده دندان‌های قدامی روی هم قرار بگیرند و یک حالت نامنظم برای آنها ایجاد شود
4. اگر در ناحیه دندون عقل درد، تورم، ناراحتی یا تشکیل کیست مشاهده کردید
5. زمانی که دندانپزشک می‌خواهد برای بیمار پروتز انجام بدهد و دندون عقل در موقعیتی قرار دارد که پروتز را دچار مشکل می‌کند. برای مثال زمانی که قرار است روی دندان 7 ایمپلنت انجام شود، باید دندان 8 یا همان دندون عقل را کشید تا روکش مناسب با موقعیت مناسب تحویل بیمار داده شود
6. اگر گوش درد دارید : یکی از دلایلی که باید سراغ کشیدن دندون عقل بروید، گوش درد است. به این خاطر که دندان‌های فک مقابل در تماس دندون عقل قرار گرفته و اگر موقعیت دندون عقل به حدی بد باشد که در تماس مناسب با فک و دندان‌های فک بالا قرار نگیرد، به فک فرد آسیب وارد می‌شود و او این آسیب را از طریق درد در گوش‌هایش حس خواهد کرد.

آیا افراد سن بالا هم می‌توانند سراغ کشیدن دندان عقل بروند؟

بله افراد سن بالا هم می‌توانند این کار را انجام دهند اما ممکن است عوارض و مشکلاتی برای آنها به همراه داشته باشد. اگر سن زیادی دارید و می‌خواهید دندون عقل خود را بکشید، بهتر است به نکات زیر توجه کنید:

• اولین مشکل این است که با افزایش سن، ریشه‌های دندان هم قطورتر و محکم‌تر شده و کار کشیدن دندون عقل افراد سن بالا مسلما سخت‌تر خواهد شد
• بعد از کشیدن دندون عقل در افراد سن بالا التیام اون ناحیه خیلی کندتر از حالت معمول پیش رفته و ترمیم استخوان هم روندی کند و کوتاه را طی خواهد کرد
• هنگام جراحی و کشیدن دندون فک افراد سن بالا، ممکن است استخوان فک آنها بشکند و مشکلاتی را برایشان به وجود بیاورد

آیا کشیدن دندان عقل عوارض دارد؟

در جواب باید بگوییم بله. کشیدن دندون عقل عوارض خاص خود را دارد که این عوارض به 2 دسته گذرا و ماندگار تقسیم می‌شوند.

عوارض گذرا کشیدن دندان عقل

از عوارض گذرا می‌توانیم به خونریزی شدید در ناحیه جراحی اشاره کنیم. یا آسیب دیدن اعصاب در فک پایینی یا آسیب دیدن سینوس در فک بالایی از این دسته مشکلات گذرا هستند. گاهی به خاطر سختی جراحی ممکن است دهان بیمار زیاد باز بماند و بعد از جراحی فک بیمار دچار نوعی قفل شدگی بشود. البته جای نگرانی نبوده و این حالت خیلی زود برطرف می‌شود. می‌توانید با استفاده از کمپرس آب گرم و ماساژ درد آن قسمت را برطرف کنید.

ممکن است هنگام جراحی، دندان کنار دندون عقل که پوسیدگی وسیعی داشته و قبلا با آمالگام یا کامپوزیت پر شده، حالتی لق پیدا کند که باز هم تکرار می‌کنیم که این مشکل بعد از مدت کوتاهی برطرف خواهد شد. گاهی مواد ترمیمی دندان به طور کامل خارج می‌شود که دندانپزشک می‌تواند در مراجعه‌های بعدی آن را برای بیمار ترمیم کند.

عوارض ماندگار کشیدن دندان عقل

از عوارش ماندگار کشیدن دندون عقل می‌توانیم به بی حسی در ناحیه جراحی شده اشاره کنیم که باعث ایجاد حالت گزگز و بی حسی در دهان فرد می‌شود.

در آخر توصیه می‌کنیم یک بار دندان‌های عقل خود را بررسی کنید و اگر مشکلاتی که درباره آنها صحبت شد را دارید، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید تا درباره کشیدن دندون عقل شما را راهنمایی کند.

نتیجه گیری

دندان عقل همیشه کشیدنی نیست و به گفته یک پزشک متخصص جراح لثه و ایمپلنت نگهداری این دندان بهتر از کشیدن آن است. بدلیل اینکه خارج کردن بدون دلیل دندان عقل احتمالا باعث اسیب به اعصاب میشود.

طبق تحقیقات که محققان به عمل اوردند در ایام گذشته به دلیل اینکه انسان ها گوشت را خام مصرف میکردند فک ها رشد بیشتری کرده و احتیاج به این دندان ها بوده است که هضم مواد غذایی بهتر صورت بگیرد. سومین دندان اسیا را دندان عقل مینامند. از این جهت به این نام , نامیده میشود که سن تکامل عقلی بین ۱۶ تا ۲۳ سال رویش می‌کند،ودر واقع در سنینی که  تکامل عقلی صورت می‌گیرد، این دندان نیز رویش می‌کند و هیچ ربطی به عقل، شعور و هوش ندارد.

با توجه به اینکه دندان های عقل در انتهای قوس فکی قرار دارند و دارای ریشه های بلند ناموزون هستند در صورت بروز پوسیدگی‌های عمیق و مشکلات ریشه‌ای عصبی در این دندانها درمان آن مشکل و در برخی موارد ناممکن است .