سلام حالتان چطور است آیا میدانید در طول زندگی ما شرایط خاصی پیش میآید که در آن شرایط دندانهایمان نسبت به پوسیدگی مستعدتر میشود؟ آیا میدانید در آن شرایط چهکارهایی باید انجام دهید تا از پوسیدگی دندانهایتان و التهاب لثه جلوگیری کنید؟ موضوع این برنامه دقیقا همین مبحث است. یکی از آن شرایط خاص، شرایط هورمونی بدن است. خانمها و آقایان در دوران بلوغ شرایط هورمونی خاصی را تجربه میکنند همچنین خانمها در دوران بارداری و دوران قاعدگی شرایط هورمونی خاصی دارند. در این شرایط دندانهای ما مستعد پوسیدگی میشوند و لثههای ما مستعد بیماریهای لثه و التهاب میشوند بنابراین در این دوران باید حواسمان باشد آن توصیههای بهداشتی که در برنامههای قبلی خدمت شما گفتم با دقت و وسواس بیشتری رعایت شود. دوران بارداری و پوسیدگی دندان در زمان بارداری خیلی حساس است چراکه مادر باردار نه ماه باید آن شرایط هورمونی را بهصورت مداوم داشته باشد و به سه علت مستعد پوسیدگی و بیماریهای لثه میشود.
علت پوسیدگی دندان در زمان بارداری
علت اول همان شرایط هورمونی است که خدمت شما عرض کردم . علت دوم این است که به علت حالت تهوع نمیتواند مسواک و خمیردندان را بهخوبی تحمل کند، بنابراین کیفیت بهداشت دهان پایین میآید. علت سوم این است که در ماههایی که ویار وجود دارد به علت استفراغ درواقع اسید معده وارد دهان میشود و در مجاورت دندانها قرار میگیرد. قبلا خدمتتان گفتم که اسید خود عامل بیماریهای لثه و درواقع پوسیدگی دندان میشود. پس به این سه علت پوسیدگی دندان در زمان بارداری، خیلی خیلی مستعد پوسیدگی دندان و التهاب لثه میشود. یعنی اگر که شما پوسیدگیهای ظریفی داخل دهانتان وجود دارد یا التهاب لثهی خیلی خفیفی دارید که هیچ علامتی ندارد و ممکن است خیلی کند پیش رود، در دوران بارداری یکدفعه شدت پیدا میکند با سرعت خیلی بالایی پیش میرود و دندانهایتان بهشدت پوسیده میشود خرد و ریخته میشوند. بنابراین لازم است قبل از بارداری یک مشاورهی دندانپزشکی انجام شود، پوسیدگیها درمان شود و اگر التهاب لثه، جرمگیری وجود دارد درمان شود تا در دوران بارداری، مادر از این مسائل آسیب نبیند.
یک لثهی سالم لثهای است که صورتی کمرنگ است و خیلی محکم و سفت به استخوان زیرین خودش چسبیده است و حالت کنگرهای دارد و لابهلای دندان هارا پوشانده است. در اینجا هیچ علامتی ما از التهاب لثه نداریم اما اگر لثه ملتهب شود به علت میکروبها و پلاکهایی که زیر لثه و روی سطح دندانهای ما جمع میشود و یا به علت جرمهایی که وجود دارد، لثه تورم پیدا میکند و بسیار حساس میشود، زمانی که کوچکترین تحریکی اتفاق بیفتد خونریزی شروع میشود. هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن حتی غذا خوردن. حتی صبح وقتی از خواب بیدار میشوید خون داخل دهانتان احساس میکنید. بوی بد دهان وجود دارد، ممکن است جرم وجود داشته باشد که همهی این پلاکها میتوانند باعث پوسیدگی شوند،لثه قرمزرنگ میشود بلعکس حالت طبیعی که صورتیرنگ است و درواقع بیماریهای پیشروندهای حاصل میشود.
اگر این پلاکها روی سطح دندان و زیر لثه تداوم پیدا کنند و پاک نشوند، تبدیل به جرم میشوند یعنی املاح بزاق روی آنها رسوب کند و به جرمهای سختی تبدیل شوند که حتی زیر لثه نفوذ کنند و زمانی که ما جرم هارا برمیداریم ببینیم لثه و استخوان زیر آن تحلیل رفتند و اگر این ادامه پیدا کند میتواند باعث لقی دندان شود. دندانهای سالم لق میشوند و مجبور میشویم آن هارا بکشیم. بنابراین ببینید که چقدر التهاب لثه میتواند خطرناک باشد. این میکروبهایی که وارد لثه میشود از طریق جریان خون میتواند با اورگان های بدن ما برسد و بیماریهایی را برای ما ایجاد کند.درباره مادران باردار، التهاب لثه و بیماریهای لثه خیلی خطرناک است. گزارشهایی دادهشده از اینکه به علت بیماریهای لثه حتی جنین سقط شده پس بنابراین خیلی لازم است که مادران باردار توجه داشته باشند که قبل از بارداری حتما اگر لازم است جرمگیری انجام دهند. اما اگر بارداری بهصورت اتفاقی باشد و شما پیشبینی نمیکردین و قبلش مشاورههای دندانپزشکی نگرفته بودین نگران نباشید، در سه ماه وسط بارداری ماه چهارم، پنجم و ششم خیلی از خدمات دندانپزشکی را میتوانید دریافت کنید بدون اینکه خطری برای شما و کودکتان داشت باشد. جرمگیری را در تمام ماهها میتوانید انجام دهید و اگر لازم شود خیلی واجب و اورژانسی است. پس بهمحض اینکه مطمئن شدید باردار هستید حتما یک چکاب دندانپزشکی انجام دهید و متوجه شوید که چه مشکلاتی دارید که بانظم و ترتیبی که دندانپزشک برایتان ایجاد میکند، درمانهای خود را انجام دهید.
اما درواقع تنها دورههای بارداری برای مادر این مسائل وجود ندارد. خطراتی هم برای جنین وجود دارد. همهی پدر مادرها میخواهند کودکی سالمی را به دنیا بیاورند و کارهایی را انجام دهند که کودکشان قوی باشد و در تمام طول عمرش سلامتی را تجربه کند. در مورد دهان و دندان پدر و مادر میتوانند خیلی دخالت مستقیمی داشته باشند که کودکشان دندانهای مقاومی داشته باشد و تا آخر عمرش از آن بهرهمند شوند.
اگر محیط دهان مادر آلوده باشد، بیماری لثه و پوسیدگیهای متعددی وجود داشته باشد. متاسفاسه این میکروبها از طریق جریان خون و جفت به جنین منتقل میشود و کودک بهمحض اینکه دندان درمیآورد شروع میکند به پوسیده شدن و تا آخر عمرش مستعد بیماریهای دهان و دندان میشود. پس ما خیلی هم نمیتوانیم بگوییم که ژنتیک و جنس دندان در اینجور افراد موثر بوده، شاید بیاحتیاطی پدر و مادر باعث شده که یک فردی از بدو تولد مستعد بیماریهای دهان و دندان شده. پس بنابراین پیشگیریهای قبل از بارداری و بهداشت حین بارداری میتواند کمک کند که ما کودکی را به دنیا بیاوریم که استعداد کمتری نسبت به پوسیدگی دندان و التهاب لثه داشته باشد. مطالعات نشان دادند که فلور نرمال دهان کودکان قبل از اینکه رویش دندانها اتفاق بیفتد عاری از باکتریهای است که باعث پوسیدگی دندان در زمان بارداری میشود. در برنامههای قبلی فلور نرمال یا میکروبهای مفید را برایتان توضیح دادم که میتوانید در آن برنامهها مفصل مطالعه کنید و ببینید. اگر که ما بهصورت مصنوعی میکروبهای بیماریزا و میکروبهای پوسیدگیزا را وارد دهان کودکی کنیم که هنوز دندانهایش رویش پیدا نکرده، درواقع باعث میشویم که کودک ما تا آخر عمر خود مستعد بیماریهای دهان و دندان شود. بنابراین قبل از اینکه دندانها رویش پیدا کنند فلور نرمال کودک ما عاری از باکتریهای پوسیدگیزا است اما بهمحض اینکه دندانها رویش پیدا میکنند، آن میکروبها داخل دهان دیده میشوند. علت علمی را کسی نمیداند ولی این واقعیتی است که وجود دارد بنابراین از روشهایی که باعث میشود فلور نرمال دهان مادر به دهان کودک انتقال پیدا کند باید مطلع باشیم تا از این موضوع پیشگیری کنیم یکی از علتها همان علتی است که خدمتتان عرض کردم در دوران بارداری، پوسیدگیها و التهاب لثه میتواند باعث شود که فلور نرمال جنین به هم بریزد و آن میکروبها وارد دهان کودک ما شود. اگر ما بهطور مصنوعی این میکروب هارا وارد دهان کودک کنیم دندانهای کودک از زمانی که رویش پیدا میکند بلافاصله پوسیده میشوند. چونکه قبل از اینکه دندانها رویش پیدا کنند کلونیهای باکتریایی روی سطح لثهها نشستند و تجمع پیدا کردند و بهمحض اینکه دندانهای شیری وارد دهان شوند، پوسیدگی شروع میشود.کودکانی را میبینیم که در سن دو یا سهسالگی دندانهایی دارند که همگی پوسیده هستند و یا حتی بعضی از آنها خردشده و ریختند و دیگری درمانی نمیشود برایشان انجام داد. دنداندرد، آبسه، عفونت و مشکلات تغذیهای برای این کودکان فراوان اتفاق میافتد بنابراین بهصورت مصنوعی میکروب هارا وارد دهان کودک نکنید.
چطور وارد کردن مصنوعی میکروبها
یکی از علتها همان دوران بارداری است که خدمتتان عرض کردم. میکروبهایی که داخل دهان مادر باردار وجود دارد و به جنین منتقل میشود. راههای دیگری هم وجود دارد مثلا فرض کنید شما کودکتان را در آغوش دارید و درجایی هستید که دسترسی به آب ندارید و کودک شما شروع میکند به بیقراری کردن شما میخواهید از داخل کیف خود پستانک را دربیاورید و داخل دهان کودک بگذارید، میبینید که کاور این پستانک جداشده و داخل کیف آلودهشده .خیلی از مادرها برای اینکه آن پستانک را تمیز کنند، پستانک را داخل دهان خودشان فرومیبرند و با بزاق خودشان تمیز میکنند و داخل دهان بیمارشان میگذارند. این کار کاملا اشتباه است، درست است که شما مادر این کودک هستید و همخون هستید اما میکروبهای دهان شما با دهان آن کودک خیلی فرق میکند و شما باکتری هارا وارد دهان کودک خود میکنید و از این طریق چه دندانها رویش پیداکرده باشند چه رویش پیدا نکرده باشند، شما کودک خود را در معرض بیماریهای دهان و دندان قرار میدهید. قاشقی که شما به کودک خود غذا میدهید اگر که برای تست دمای غذا یا طعم غذا آن را به دهان خود بزنید و داخل دهان کودک ببرید، میتواند باعث شود که میکروبهای دهان شما به دهان کودک منتقل شوند و مستعد بیماریهای دهان و دندان شود. حتی بعضی از مطالعات نشان داده که فوت کردن غذا میتواند باعث شود که میکروبهای دهان شما داخل آن غذا شود بنابراین میتوانیم از تمام این عوامل را جلوگیری کنیم و محیط دهان کودک را به حالت طبیعی خود برگردانیم.
اما بهداشت دهان کودکان را از چه زمانی شروع کنیم؟
دقیقا با رویش اولین دندانهای شیری که حدود ششماهگی اتفاق میافتد، ما باید بهداشت را برای دندانهای نوزادمان شروع کنیم. به چه صورت باید این کار را انجام دهیم؟ اولین اقدامی که باید انجام دهیم این است که شیر شبانه را از کودک خود بگیریم. درواقع شب تا صبح کودک ما نباید شیر بخورد، چراکه شیر قند دارد، همانطور که قبلا بهتان گفتم شب تا صبح ازلحاظ فیزیولوژیک اتفاقاتی در بدن ما میافتد که رنج پوسیدگی بالا میرود . کار دومی که باید انجام دهیم این است که سطح دندانها و لثهی کودک خود را تمیز کنید، میتوانید از یک گاز استفاده کنید، گازها را از داروخانه تهیه کنید و یک گاز تمیز را دور انگشت خود بپیچید، یکم مرطوب کنید و روی دندان کودک را و حتی روی لثه را تمیز کنید که از تجمع شیر و میکروب روی دندانها و لثهها پیشگیری شود. و کودک شما دندانهای سالمی داشته باشد. لثهها وقتی تمیز میشوند ، دندانهای بعدی که رویش پیدا میکنند در معرض پوسیدگی قرار نمیگیرند.
وقتی کودکتان بزرگتر شد از مسواکهای انگشتی استفاده کنید که در طرحها و رنگهای مختلفی طراحی شدند و میتوانید آن را روی انگشت سبابه قرار دهید و دندانهای کودکتان را تمیز کنید. و زمانی که کودکتان بزرگتر میشود از مسواکهایی که برای بچهها تولیدشده در طرح و رنگهای مختلف وجود دارد تهیه و آن هارا تشویق کنید به مسواک زدن اما نکتهی مهمی که وجود دارد این است که بچهها خود قادر به مسواک زدن نیستند.مسلماً ما باید تا سالها به آنها کمک کنیم .درواقع این کار را پدر و مادر باید برای بچهها انجام دهند .اگر شما از ابتدا از همان پنج و ششماهگی شروع به این کارکنید کودک شما به این موضوع عادت میکند و در سنین بالاتر هم با شما همکاری میکند. اگر کودکی دارید که اجازه نمیدهد شما برایش مسواک بزنید، یک توصیه برایتان دارم میتوانید مسواک خود را به کودکتان بدهید و مسواک کودک را در دست خودتان نگهدارید و از کودکتان بخواهید برای شما مسواک بزند زمانی که تاوَن دارد این کار را انجام میدهد ناخداگاه دهانش را باز میکند و همکاری میکند و شما هم میتوانید دندانهای کودک را تمیز کنید. حتی در شش و هفتسالگی کودکان میتوانند آرامآرام مسواک را بگیرند و خود انجام دهند اما لازم است ما کمکشان کنیم که در دندانهای عقب که شیارهایی وجود دارد و کودکان نتوانند آن شیار هارا تمیز کنند .ما باید کمک کنیم و تشویقشان کنیم و مسواک زدنشان را تکمیل کنیم تا زمانی که مطمئن شویم که بجه ها قادر هستند دندانهایشان را با مسواک تمیز کنند.
آیا خمیردندان هم برای بچهها استفاده کنیم؟ مصرف خمیردندان برای بچهها از یکسالگی شروع میشود. البته خمیردندانهایی که فاقد فلوراید هستند با طعمهای ژلهای که برای بچهها طراحی میشود و برایشان خوشایند است. اگر خمیردندان بزرگسالان که معمولا نعنایی هستند و برای بچهها طعم سوزندهای دارند استفاده شود، بچهها از خمیردندان زده میشوند. ضمن اینکه هنوز مهارت خالی کردن آب دهانشان را ندارند و معمولا آب دهانشان را قورت میدهند اگر خمیردندان حاوی فلوراید باشد برای کودکان مشکلاتی ایجاد میکند که در برنامههای قبلی برایتان توضیح دادم. از چه سنی میتوانیم خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنیم؟ قبلا خدمتتان گفتم که فلوراید چقدر مهم است و لازم است که حتما استفاده شود. از حدود سهسالگی که بچهها مهارت خالی کردن آب دهانشان را پیدا میکنند، از خمیردندانهای حاوی فلوراید میشود استفاده کرد. این موضوع در بچههای مختلف ممکن است سنین مختلفی داشته باشد مثل هر مهارت دیگری ممکن است زودتر از سهسالگی یا دیرتر از سهسالگی این مهارت را پیدا کند، اما مهم آن مهارت است که شاخصی است برای ما که آیا خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنیم یا خیر .
نکتهی دیگر در مورد کودکان خود، قطرهی آهن است. در کشور ما خیلی از پزشکان به کودکان تجویز میکنند که قطره آهن استفاده کنند که حتما باید استفاده شود چراکه آهن مادهی خیلی مهمی است که اگر از کودکی به بدن کودم ما نرسد در بزرگسالی برایش مشکلات خیلی زیادی ایجاد کند. پس حتما باید قطرهی آهن طبق دستور پزشک استفاده شود.
اما همین قطره آهن اگر با دندان ما تماس پیدا کند، لکههای سیاهرنگی را روی دندانهای ما ایجاد کند که این لکهها تبدیل به پوسیدگی میشود و پوسیدگیهای پیشروندهای که میتواند حتی تاج دندان را کامل از بین ببرد.اما واجب است که این قطره آهن استفاده شود، برای این کار از وسایلی استفاده کنیم که قطره آهن را در عمق دهان کودک میریزد و با دندانهایش تماس پیدا نکند و همچنین میتوانیم بعد از دادن قطره آهن با گاز یا مسواک انگشتی سطح دندان هارا تمیز کنیم و یک مقدار آب به کودکتان بدهید بخورد تا قطره آهن از سطح دندانهایش پاک شود.
نکتهی بعدی راجع به دندان کودکان،دندان شماره شش است یا اولین کرسی. درواقع اولین کرسی دائمی بچهها در ششسالگی معمولا رویش پیدا میکند بدون اینکه پدر و مادر متوجه شوند. زیرا هیچ دندان شیری نمیافتد و در انتهای ردیف دندانی، دندانهای شش یا اولین کرسی دائمی رویش پیدا میکند. پدر و مادرها معمولا از این دندان غافل هستند و فکر میکنند که دندان شیری است و خیلی به آن اهمیت نمیدهند درصورتیکه این دندان اصلیترین دندان ما در جویدن است و در آینده خیلی با آن کارداریم و لازم است که تا آخر عمر اگر بشود آن را حفظ کنید. روی این دندان شیارهایی وجود دارد که بسیار مستعد پوسیدگی هستند این شیارها ازلحاظ آناتومی ممکن است سطح خیلی صاف و گردی داشته باشند و موی مسواک ما بهراحتی بتواند آن هارا تمیز کند. اما میتواند شرایطی داشته باشد که این شیار بهصورت میکروسکپی از پایین ادامه پیدا کند و عمقی داشته باشد که میکروبها قدرت نفوذ داشته باشند اما موی مسواک ما نتواند آنجا را تمیز کند. به همین خاطر کودک شما وقتیکه مراجعه میکنید به دندانپزشک این شیار هارا پزشک شما کشف میکند و این شیار هارا برای شما مسدود میکند به روشی به اسم فیشورسیلندر، درواقع این شیارها مسدود میشوند تا از نفوذ میکروبها پیشگیری شود که این دندانها عمر زیادی داشته باشند و پوسیده نشوند .
فیشورسیلندر یک مایهی سفیدرنگ است که روی شیارهای مستعد پوسیدگی تزریق میشوند با تکنیک خاصی این مایع سفت و محکم میشود و به دندان اتصال داده میشود تا از پوسیدگی دندان کودک شما پیشگیری کند. همچنین میتوانم توصیه کنم از سن چهارسالگی کودک خود را به مطب دندانپزشکی ببرید برای فلورایدتراپی که درواقع از چهارسالگی میشود این کار را انجام داد با ژلهای فلوراید که باید تحت نظارت دندانپزشک انجام شود. از سن ششسالگی میتوانیم برایشان دهانشوی فلوراید را استفاده کنیم که داخل منزل خودتان کمک کنید تا این کار کودک را انجام دهد تا دندانهایشان محکم شود. قبلا خدمتتان گفتم که در دوران بارداری و در سنین کودکی قبل از دوازدهسالگی بچههای شما میتوانند از مواد غذایی حاوی فلوراید استفاده کنند، مادر باردار میتواند استفاده کند که به استحکام دندانها کمک میکند.
ویزیت شش ماه یکبار دندانپزشکی کودکانتان را فراموش نکنید، از زمانی که رویش دندانها اتفاق میافتد تا سنین بیستودوسالگی حتما باید ویزیت شش ماه یکبار انجام شود چون ابتدای آن دوران کودکی است و بعد دوران بلوغ است که عرض کردم به دلیل نوسانات هورمونی و همچنین پوسیدگی دندان در زمان بارداری، حتما شش ماه یکبار باید چکاب دندانپزشکی شویم تا بتوانیم عمر دندانهایمان را طولانی کنیم. شرایط ویژه برای بهداشت دهان و دندان را در برنامه بعدی خدمتتان ادامه میدهم و به اتمام میرسانیم تا برنامه بعدی خدا نگهدار
دیدگاهتان را بنویسید