عصب کشی دندان چیست ؟
عصب کشی دندان درمانی است که در آن تمام بافت های زنده دندان اعم از رگهای خونی، اعصاب، سلول ها و مایع میان بافتی از داخل تاج و ریشه آن تخلیه می شود . عصب کشی دندان نیز مانند هر درمان دندانپزشکی دیگر نظیر ایمپلنت یا کامپوزیت موارد و نکاتی دارد که باید از آنها آگاه باشید. در این مقاله به بررسی کامل عصب کشی دندان خواهیم پرداخت.
با ما همراه باشید در کلینیک دندانپرزشکی مدرن .
چه زمانی دندان باید عصب کشی شود؟
علت تخلیه بافتهای زنده دندان ( عصب کشی ) آلوده شدن آنها به باکتریها می باشد . پوسیدگی دندان مملو از باکتری میباشد . این باکتری ها با تولید اسید پوسیدگی را وسعت میبخشند و بافتهای دندان را تخریب کرده ، پیشروی میکند . با پیشرفت پوسید گی باکتریها به مرکز دندان که محل استقرار بافتهای زنده آن میباشد دسترسی پیدا میکنند . به محض اینکه باکتریها وارد اتاقک عصب دندان میشوند به دلیل وجود مایع و رگهای خونی سریعا به سرتاسر اتاقک و کانالهای حاوی بافت نرم منتشر میشوند و کل بافت دندان را آلوده میکنند . بنابراین خارج کردن جزئی از این بافت ( مثلا تخلیه قسمت تاجی یا مثلا یکی از کانالها ) نمیتواند درمان را تکمیل نماید و دندان عفونی و آلوده باقی میماند .
آیا دندانی که به عصب رسیده همیشه دردناک است ؟
باکتری های مولد پوسیدگی دندان گاز تولید میکنند . زمانی که این گاز در اتاقک و کانالهای بافت نرم دندان تجمع پیدا میکند بر روی اعصاب ناحیه فشار وارد میکند ؛ این فشار باعث ایجاد درد میگردد . ضمنا سیستم ایمنی بدن در پاسخ ورود باکتری ها به بافت نرم دندان شروع به ترشح عوامل التهابی میکند که این ارتشاح نیز باعث بروز درد میگردد .گاهی روند پیشرفت پوسیدگی بسیار سریع بوده ؛ تجمع گازها و عوامل التهابی با سرعت و حجم زیادی اتفاق می افتد و دندان به صورت ناگهانی بسیار دردناک میشود . اما گاهی روند پوسیدگی مزمن و آهسته است و تجمع آهسته و کم حجم گازها و ترشحات التهابی در دندان ، درد متوسطی ایجاد میکند و گاهی حتی دندان هیچ دردی ندارد اما نیاز به عصب کشی دارد .
عصب دندان در کدام قسمت آن قرار دارد ؟
دندان دارای دو بخش سخت و نرم میباشد:
بخش سخت؛ بخش بیرونی دندان است که که شامل دو لایه مینا و عاج در قسمت تاجی و عاج در قسمت ریشه ای میباشد . در مرکز دندان حفره ای وجود دارد که در قسمت تاجی به شکل یک اتاقک بوده و داخل ریشه های دندان به شکل کانال های باریکی امتداد پیدا میکند و تا انتهای ریشه ها پیش میرود .
بخش نرم ؛ شامل اعصاب و عروق خونی و سلولهای مختلف در یک مایع میان بافتی در این اتاقک و کانالها گسترش پیدا کرده اند .در وقاع اعصاب و عروق از تنه اصلی خود ( رگهای اصلی و بزرگ بدن ) منشعب شده از سوراخ انتهایی ریشه دندانها وارد کانالها و اتاقک تاجی میشوند تا دندان را تغذیه نموده و به آن حسن های مختلف را منتقل کنند .
به مجموعه این بافتهای نرم پالپ گفته میشود . از این رو اتاقک تاجی را اتاقک پالپ مینامند . پوسیدگی دندان از سطح مینا شروع شده پس از پیشرفت به عاج میرسد . در عاج هم وسعت عرضی پیدا میکند و هم در عمق دندان پیشروی پیدا میکند تا جایی که به اتاقک پالپ رسیده ، دیوار آن را سوراخ نموده باکتریها از همین سوراخ وارد پالپ دندان میشوند .
مراحل عصب کشی دندان :
- دارو درمانی، ممکن است قبل از شروع درمان نیاز باشد . اما همیشگی نیست و بسته به تشخیص دندانپزشک دارد .
- برداشتن پوسیدگی های دندان، این کار توسط فرزهای مخصوص انجام میشود و بعلاوه پوسیدگیها دیواره های نازک و شکسته دندان هم برداشته میشوند .
- برداشتن سقف اتاقک پالپ
- تخلیه پالپ تاجی، که توسط همان فرزها انجام میگیرد به این مرحله پالپوتومی گفته میشود . گاهی تنها با پالپوتومی درد دندان برطرف میشود و بقیه مراحل را میتوان به جلسه بعدی موکول نمود .
- تخلیه پالپ کانال ها، این کار توسط ابزاری بنام فایل انجام میشود . فایلها انواع و سایزهای مختلفی دارند . حین استفاده از فایلها ، کانالهای دندان با مایع استریل مرتبا شستشو داده میشوند تا بافتها و باکتری ها کاملا از کانالها خارج شوند .
- شکل دهی کانال ها، اگر کانالهای دندان خالی باقی بمانند ممکن است مجددا عفونت کنند . برای پر کردن کانالها باید آنها را به شکل مخروطی درآورد تا دسترسی تا انتهای کانال برای یک پرکردگی یکنواخت و ایده آل فراهم شود . این کار نیز توسط فایلها با تکنیکهای مختلف انجام میشود .امروزه بجای فایلهای دستی از دستگاهی بنام استفاده میشود که با سرعت و دقت بالاتری شکل دهی کانالها را انجام میدهد و بسیار دقیقتر از روش دستی میباشد .
- پر کردن کانال ها، گاهی اوقات لازم است بعد از شکل دهی داخل کانال ها را با مواد ضدعفونی کننده موقتی پر کنیم و چند روز بعد مواد را شسته و سپس کانال ها را بصورت دائمی پر کنیم . اما اغلب اوقات میتوانیم در همان جلسه پاکسازی ، پر کردن کانالها را نیز انجام دهیم .
- پر کردن تاج دندان، گاهی به علت وسعت حفره تاجی لازم است از پین های مخصوصی استفاده شود تا به بقای پر کردگی کمک کند . گاهی نیز به علت ضعیف بودن تاج دندان ، بعد از پر کردن آن را روکش می نمائیم .
آیا عصب کشی دندان درد دارد ؟
قبل از اقدام به عصب کشی ، دندان توسط دندانپزشک بی حس میگردد . اما گاهی به علت مراجعه دیر هنگام بیمار ، حجم اسید تولید شده توسط باکتریها بالا میرود و دندان بسیار ملتهب میگردد و کاملا توسط بی حسی های موضعی بی حس نمیشود .
برای جلوگیری از درد دندان به عصب رسیده به دو نکته زیر توجه کنید:
- در صورت بروز کوچکترین حساسیت و ناراحتی دندان سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید . ویزیت سالی یکبار دندانپزشکی بهترین راه برای کشف پوسیدگی ها در بدو پیدایش میباشد که نیاز به درمان شما را به حداقل میرساند .
- یک ساعت قبل از عصب کشی یک عدد مسکن ( ترجیحا از خانواده پروفن ) میل کنید تا تاثیر بی حسی بر روی دندان شما بیشتر شود .
اگر دندان عصب کشی نشود چه اتفاقی می افتد؟
بعضی از بیماران به علت ترس از عصب کشی اصرار دارند که دندانی را که نیاز حتمی به عصب کشی دارد با ترمیم ساده تاج درمان کنند ؛ در اینصورت :
- اگر دندان دردناک باشد با ترمیم درد آن برطرف نشده و اغلب بیشتر میشود .
- حتی اگر دندان هنوز دردناک نشده باشد بعد از ترمیم دچار درد میشود .
- به علت ورود باکتری ها به پالپ در صورت عدم عصب کشی میکروبها از سوراخ انتهای کانال ریشه ها عبور میکنند و وارد استخوان اطراف ریشه میشوند و با تخریب استخوان در بافتهای اطراف ریشه پیشروی میکنند . بنابراین پس از مدتی یک توده عفونی انتهای ریشه دندان تشکیل میشود و به مرور وسیع تر میگردد . این حالت گاهی با درد و گاهی بدون درد ایجاد میشود .
- وسعت یافتن عفونت اطراف ریشه دندان با شکل تورمی بزرگ و برجسته و ناگهانی بر روی لثه و صورت بنام آبسه ادامه می یابد . آبسه میتواند خطرناک باشد . میتواند عفونت را وارد بافتهای مهم همچون چشم نمودده و باعث آسیب به این بافتها شود . در صورت درگیری حیات بیمار میتواند به مخاطره بیفتد . آبسه کف دهان حتی میتواند باعث خفگی و مرگ شود .
- گاهی برجستگی جوش مانندی کنار دندان ایجاد میشود و چرک دندان کم کم از این ناحیه به داخل دهان تخلیه میشود ؛ به این برجستگی گفته میشود .
نتیجتا حتی اگر عفونت به صورت خاموش و بدون علامت پیش روی کند ، خطرات خود را همراه خواهد داشت و همانطور که وجود هر عفونتی در بدن میتواند بر روی ارگانهای بدن تاثیر منفی بگذارد ، عفونت دندان نیز باید به صورت قطعی درمان گردد و باقی ماندن آن مشکل ساز است .
علت درد دندان بعد از عصب کشی چیست ؟
گاهی اوقات حین جلسات و یا بعد از اتمام درمان عصب کشی ، دندان دچار درد میشود . علت این درد پاسخ سیستم ایمنی بدن به تحریکات عصب کشی میباشد . سیستم دفاعی بدن ما به هر عامل خارجی واکنش نشان میدهد . همانطور که بعد از جراحی نواحی مختلف بدن ، آن ناحیه دچار التهاب و تورم میشود ، خارج کردن بافتهای نرم دندان نیز مانند یک جراحی میکروسکوپی سیستم ایمنی بدن را تحریک می نماید . در واقع سیستم دفاعی به سرعت پس از دستکاری بافتی سلولهای دفاعی خود را از طریق جریان خون به آن ناحیه می فرستد تا با عامل خارجی مقابله کنند . تجمع سلولهای دفاعی در ناحیه باعث فشار به بافتهای عصبی اطراف ریشه دندان میشود و درد در ناحیه بروز میکند . هرچند داخل کانالها و اتاقک پالپ عصبی وجود ندارد اما اعصاب اطراف ریشه دندان تحت تاثیر فشارهای ترشحات سیستم ایمنی بدن میتوانند دردناک شوند .
راه های به حداقل رساندن دردهای ناشی از عصب کشی چیست؟
- یک ساعت قبل از شروع درمان مسکن میل کنید . ( ترجیحا از خانواده پروفن )
- در صورتیکه قبل از درمان مسکن میل نکرده اید ، بعد از اتمام جلسه درمانی بلافاصله ( قبل از رفع شدن بی حسی و شروع پروسه دفاعی سیستم ایمنی بدن ) 2 عدد مسکن ( ترجیحا ژلوفن ) میل نمائید .
- در صورتیکه موارد 1 و 2 را انجام دادید و بعد از 4 ساعت درد شروع شد بلافاصله یک مسکن دیگر میل کنید .
- اگر دچار دردهای شدید دندان پس از جلسه درمانی شدید یک عدد ژلوفن ، 2 ساعت بعد 2 عدد استامینوفن کدئین دار میل کنید و این چرخه را هر دو ساعت تکرار کنید . ( 1 عدد ژلوفن و 2 ساعت بعد 2 عدد استامینوفن کدئین دار )
توجه داشته باشید که:
- مسکن های نامبرده جز دسته ضد التهابها هستند و اگر قبل از دستکاری دندان و یا بلافاصله بعد از آن مصرف شوند می توانند جلوی ترشح سلولهای دفاعی را گرفته و از درد پیشگیری کنند ، تکرار مسکن راس ساعتهای ذکر شده از تجمع مجدد مواد التهابی و دفاعی جلوگیری میکند و اگر به تعویق بیفتد دوزهای بعدی مسکن دیرتر اثر میکند .
- آمپول کترولاک نیز میتواند بصورت عضلانی تزریق شود که در کنترل درد بسیار موثر است .
- استفاده از کورتون هایی نظیر آمپول دگزامتازون بدون تجویز پزشک به هیچ وجه توصیه نمیشود ؛ زیرا مصرف کورتون دارای عوارض میباشد و فقط در شرایط خاص با تشخیص پزشک تجویز میگردد .
ما را در شبکه های اجماعی دنبال کنید .
دیدگاهتان را بنویسید