امروز میخواهم راجع به شایع‌ترین بیماری عفونی بدن انسان برای شما صحبت کنم. حدس میزنید راجع به کدام بیماری صحبت می‌کنم. شاید حتی باورتان نشود اما شایع‌ترین بیماری عفونی انسان پوسیدگی دندان است. برخلاف تصور خیلی از افراد پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است که اگر درمان نشود می‌تواند اثرات منفی برای ما داشته باشد. و حتی منجر به از دست رفتن دندان ما بشود. این و اثرات منفی را در این برنامه و برنامه های بعد برای شما توضیح خواهم داد.
یک خبر خوب اینکه پوسیدگی دندان هم مثل هر عفونت دیگری قابل پیشگیری است. و از آنجایی که کادر درمانی وظیفه‌شان پیشگیری قبل از درمان است. ما به شما این قول را می‌دهیم که در برنامه‌های آموزشی خود پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان به‌خصوص پوسیدگی دندان را در اولویت قرار می‌دهیم.
برای اینکه از بروز یک بیماری پیشگیری کنیم کافیه عوامل ایجادکننده‌ی آن را بشناسیم و با کنترل این عوامل از بیماری پیشگیری کنیم. درباره پوسیدگی دندان 3 عامل نقش اساسی دارند: باکتری‌ها، مواد غذایی و زمان. این 3 عامل هیچ‌کدام به‌تنهایی قادر به پوسیدگی دندان نیستند. حتی اگر دو عامل کنار هم قرار بگیرند پوسیدگی ایجاد نمی‌شود. فرایند پوسیدگی تنها زمانی شروع میشود که هرسه این عوامل کنار هم باشند و یک مثلث تشکیل بدهند. در آن زمان پوسیدگی دندان شروع میشود. پس کافیه ما در یک نقطه این اتصال را از بین ببریم و شکل این مثلث را از هم بپاشیم و از پوسیدگی جلوگیری کنیم.
اگر شما فرایند پوسیدگی دندان را بشناسید، خودتان می‌توانید نتیجه‌گیری کرده و باعث جلوگیری از پوسیدگی شوید.
ابتدا تک‌تک به سراغ عوامل ایجادکننده پوسیدگی می‌رویم. گفتیم اولین عامل باکتری‌ها هستند، بعضی از بافت‌های بدن ما هستند که به‌طور طبیعی استریل هستند. یعنی هیچ‌گونه باکتری و میکرواورگانیزم درونشان وجود ندارد. مثل مغز، چشم و قلب. اما بعضی از بافت‌های بدن و اندام‌های بدنمان هستند که طبیعتا یک سری باکتری درونشان زندگی میکنند. در اصطلاح این ها باکتری های مفید هستند. یعنی برای آن بافت و اورگان مفید واقع میشوند. اگر آن هارا از اورگان حذف کنیم اون بافت خاصیت خود را از دست میدهد و دیگر عملکرد درستی نخواهد داشت. در اصطلاح پزشکی به این باکتری ها فلور نرمال گفته میشود. مثل فلور نرمال معده، پوست، دهان. ما در دهان هم یک فلور نرمال داریم اگر باکتری های مفید را از دهان حذف کنیم. هم دچار بیماری های گوارشی میشویم هم قارچ های فرصت طلب داخل دهان ما جایگزین میشوند و دهان ما پر میشود از عفونت های قارچی. سوالی پیش می آید که این باکتری ها مفید هستند آیا همین باکتری ها هستند که بیماری و پوسیدگی ایجاد میکنند بله همین باکتری ها هستند. اما چه اتفاقی می افتد مگر این باکتری ها مفید نیستند. باکتری ها اگر در دهان ما به صورت مجزا قرار بگیرند، کاملا کار خود را انجام میدهند مفید واقع میشوند و وظایف خود را درست انجام میدهند. اما اگر شرایطی انجام شود که بتوانند در کنار هم تجمع پیدا کنند و در اصطلاح کلونی تشکیل دهند ، این کلونی های باکتریایی هستند که بیماری ایجاد میکنند. و اگر این کلونی به دندان ما بچسبد باعث ایجاد پوسیدگی میشود. داخل دهان همه ی ما پوسیدگی وجود دارد. همان طور که گفتیم پوسیدگی یکی از شایع ترین بیماری عفونی بدن انسان است. پس چطور باکتری ها این کار را میکنند. میخواهم شما را با یک اصطلاح جدید آشنا کنم به نام پلاک دندانی. اگر بعد از یک ساعت که مسواک میزنید و دندان های خود را تمیز میکنید حتی اگر چیزی میل نکرده باشید ناخوداگاه اگر ناخن خود را به سطح دندان بکشید یک لرد سفید رنگی زیر ناخن جمع میشود. این همان پلاک دندان است. ماهیت این پلاک های دندانی از پروتئین های بزاق است. داخل دهان همه بزاق وجود دارد و بزاق دهان دارای پروتئین می باشد. پس مرتب پلاک دندانی دارد روی سطح دندان ما مینشیند. اگر این پلاک را زیر میکروسکوپ نگاه کنیم یک سطح نا صاف و نا هموار میبینیم که بستر مناسبی است تا باکتری ها بتوانند بچسبند و کلونی تشکیل بدهد. بنابراین دائما پلاک دندانی دارد روی دندان ما تجمع ایجاد میکند و کلونی های باکتری روی آن مینشیند.
پس پلاک روی دندان‌های ما نشست و کلونی‌های باکتری هم مستقر شدنند، آیا پوسیدگی شروع میشود پاسخ این سوال منفی است زیرا هرسه عوامل پوسیدگی باید کنار هم باشد.تا پوسیدگی شروع شود. حال عامل دوم وارد میشود. زمانی که ما غذا میل می‌کنیم عمده مواد غذایی وارد لوله گوارش ما میشود. اما ذرات ریز میکروسکوپی از آن داخل دهان باقی میماند و روی سطح پلاک‌های ما می‌چسبند. باکتری‌ها مواد غذایی را مصرف میکنند و در اضای آن اسید تولید میکنند، این اسید همان چیزی است که عامل ایجاد پوسیدگی میشود. اما هنوز پوسیدگی ایجاد نشده است.زیرا عامل سوم دخالتی نکرده است. عامل سوم زمان است، اسیدی که توسط باکتری‌ها ایجاد میشود. به یک حداقل زمان نیاز دارد تا در مجاورت مینای دندان باقی بماند تا منشورها و بلورهای مینایی را در خود حل کند داخل بافت دندان نفوذ کند و پوسیدگی را پیش ببرد. درباره حداقل زمان نظر قطعی نمی‌توان گفت به‌این‌علت که به عوامل متعددی بستگی دارد. در نواحی مختلف دهان، دندان‌های مختلف در شرایط مختلف و افراد مختلف فرق میکند.
اما مهم این است که مطالعات نشان داده‌اند که اگر در طول روز دو یا سه بار با مسواک و نخ دندان سطح دندان‌ها را از این پلاک‌ها و کلونی‌های باکتری، مواد غذایی و اسیدهایی که تولیدشده شستشو دهیم و پاک‌کنیم سهم زیادی از بهداشت دهان را انجام دادیم و درصد خیلی بالایی از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کنیم. ما می‌توانیم با تحت کنترل قرار دادن و دخالت کردن در هر سه این عوامل یعنی زمان، باکتری و مواد غذایی از پوسیدگی دندان جلوگیری کنیم. این بحث، بحث مفصلی است که حتما در برنامه‌های آتی مفصل بهش خواهیم پرداخت .اکنون با فرایند پوسیدگی دندان و عوامل ایجادکننده آن آشنا شده‌اید. جالب است بدانید که در علم دندانپزشکی به جلوگیری از پوسیدگی دندان کنترل پلاک گفته میشود.
حالا شما مفهوم این واژه را به‌خوبی درک میکنید. با شما هستم در برنامه‌های بعدی با موضوع کنترل پلاک.
من کلیه این سه مرحله را نجام میدهم پوسیدگی دندان ندارم ولی لثه های من بطرز فضاینده ای در محل اتصال به دندان ها در حال اضمحلال هستند ، آیا امکان دارد مربوط به اشتباه درانتخاب مسواک و عمل مسواک زدن باشد ؟